انسانها در هنگام جان دادن، به چهار دسته تقسیم میشوند:
1) مومنانی که راحت جان میدهند
حضرت علی (ع) میفرمایند:
هنگام مرگ مؤمنان، بشارتی به آنان داده میشود که چشمشان روشن شده و به مرگ علاقه پیدا کرده و راحت جان میدهد.[1]
2) مومنانی که به سختی جان میدهند
گاهی ممکن است یک مؤمن هم مراحل جان دادن سختی داشته باشد. این امر به این خاطر است که جان دادنش، کفّارهی گناهانش شود.
پیامبر اکرم (ص) میفرماید:
مرگ (و سختیهای آن) سبب جبران گناهان مؤمنین است[2]
3) کافرانی که راحت جان میدهند!
شاید قبول این امر برای ما سخت باشد که فرد مؤمنین به سختی جان به دهد اما یک شخص کافر جان دادن راحتی داشته باشد. با این حال باید بدانیم که این امر در آموزههای دینی ما آمده است. اما دلیل آن را هم برای ما توضیح دادهاند.
امام کاظم (ع) در این رابطه میفرمایند:
راحت مردن کافر، به خاطر تسویه حسابی است که خداوند نسبت به کارهای نیک آنان انجام میدهد و این آخرین لذت یا راحتی است که برای آنان است و آخرین ثواب حسنهای است که برای آنان بوده است.[3]
4) کافرانی که به سختی جان میدهند
برای این دسته از کافران، جان دادن سخت در حقیقت شروع عذابی است که برایشان مهیا شده است.
[1] بحارالانوار، ج6 ص153 ح8
[2] بحارالانوار، ج6 ص151 ح3
[3] بحارالانوار، ج6 ص155 ح10