به طور کلی کار شیطان وسوسه کردن است و با پناه بردن دائمی
به خداوند و ارتباط پیوسته با او و توسل و ربط با اولیای الهی(ع)
می توان از این وسوسه ها رها شد و یا آن را به حداقل رسانید و
شیطان را تسلیم نمود. پس بهترین راه حل، توجه کامل و دایمی
به خداوند متعال و اولیائش و خود را در قلعه استوار و نفوذ ناپذیر
او و اولیای پاک او درآوردن و رعایت کامل تقوای الهی کردن است.
براى تقویت ایمان و مبارزه با گناه و هواهاى نفسانى رعایت چند
نکته لازم است:
الف) کوچک نشمردن هیچ گناهى هرچند به نظر صغیره باشد،
ب ) عزم جدى و آهنین بر ترک معصیت و مراقبت جدى و دائمى
نسبت به تمام افعال خود،
ج ) شرط نمودن با خدا مبنى بر ترک معصیت و همچنین از او
استعانت جستن،
د ) هر گاه فکر گناه و وسوسه آن به ذهن آمد بلافاصله آن را
از لوح ذهن خارج کردن و تـوجه خـود رابه خدا و امور شریـفـه
مشغول داشتن. جدیت و موفقـیت در این امر پیروزى بـزرگـى
است و در واقع دفع دشمن شیطان نفس از همان خاکریز اول
است. قرآن مـجـیـد در وصف پارسایان مى فرماید: «ان الذین
اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذا هم مـبـصرون؛
پرهیزگاران چون گرفتار وسوسه شیطان شوند هماندم متذکر
(یاد خدا) شده وبصیرت یابند»، (اعراف، آیه 201)،
ه ) مطالعه و تفکر پیرامون عواقب سوء و وخیم گناه. در این
رابطه مطالعه کتب پیرامون معاد بسیار نافع و لازم است،
و ) خـود را هـمـواره در محـضـر حق تـعـالى دانـستن و او را به
یقین در همه حال مراقب و بیناى به افـعـال خود نگریستن،
ز ) اسـتمـداد از خداوند و دعا و نیایش که فرمود: اگر فضل و
رحمت خدا بـر شـما نـبـود هیچ کدام به فضیلت و تزکیه روى
نمى آوردید (و لو لا فضل الله علیکم و رحمته مـا زکـى منکم
من احد ابدا..)،
ح ) جایگزین سازى اعمال و عادات نیکو؛ مانند شرکت دائمى
در نماز جماعت، نماز شب، زیارت اهل قبور و دعا. «ان الحسنات
یذهبن السیئات؛ خوبىها سرانجام میدان را بر بدیها تنگ خواهد
کرد و آنها را از بین خواهد برد»
ط ) توجه به چهره کریه و زشت واقعى سیئات،
ى ) براى ترک معاصى لازم است دربسیارى از موارد انسان از
مکروهات و چه بسا از برخى مباحات نیز چشم پوشد تا او را به
انجام زشتى ها نزدیک نسازند،
ک ) در حد ممکن دورى جستن از مکانها و شرایطى که آدمى
را به گناه ترغیب مى نماید،
ل ) تقویت اراده،
م ) محاسبه نفس همه روزه و در صورت رخداد خطا خود را
محاکمه و توبیخ نمودن و بلافاصله استغفار کردن،
ن ) مطالعه پیرامون زندگى پارسایان و زاهدان و مطالعه کتب
اخلاقى و ... .
رعایت نکات زیر نیز شما را در این مسیر تعالى یارى خواهد کرد:
- انجام یک سرى مستحبات؛ مثلا همیشه با وضو بودن و زبان
را به ذکر به خصوص «لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظیم» عادت
دادن.
- سعى و کوشش در انجام وظایف و واجبات دینى،
- خواندن نماز با حضور قلب و در اول وقت،
- گرفتن روزه مستحبى به ویژه دوشنبه و پنجشنبه هر هفته،
- تلاوت قرآن بویژه بعد از نماز صبح،
- تأمل و اندیشه در آیات قرآن،
- حتى المقدور سعى در خواندن نماز شب،
- از تنهایى دورى گزینید.
- سحر خیزى،
- تنظیم برنامه براى تمام شبانه روز و پر کردن اوقات فراغت با
برنامه هاى صحیح و سودمند،
- شرکت در ورزشهاى فردى و دسته جمعى،
- شرکت در فعالیتهاى مذهبى و اجتماعى،
- به صله رحم و ارتباطات اجتماعى بسیار بپردازید و به نزدیکان
و اقوام خود بیش از پیش اظهار علاقه و محبت نمایید.
- پرهیز از نگاه نامشروع، امام صادق(ع) فرمود: نگاه پس از
نگاه، در دل بیننده شهوت را مى انگیزاند
(وسائل الشیعه ، ج 14 ، ص 138).
و باز فرمود: نگاه، تیرى از تیرهاى شیطان است، چه بسا نگاهى
که اندوه هاى دراز در پى دارد
(وسائل الشیعه ، ج 14 ، ص 139).
- عدم معاشرت و دوستى با افراد منحرف و فاسد،
- انتخاب دوستان مؤمن و سالم،
- به یاد خدا بودن در همه اوقات،
- از پرخورى و نیز از خوردن غذاهاى چرب و پرانرژى و تحریک
کننده پرهیز کنید،
- کنترل افکار و نیندیشیدن به صحنه هاى شهوت انگیز،
- از مشاهده صحنه هاى مهیج و تحریک کننده دورى کنید،
- برنامه منظم مطالعاتى براى خود قرار دهید و سعى کنید
فرصتهاى خود را با تفکر و مطالعه مناسب پر کنید،
همواره خود را نـصـیحت نموده و بر نفس خویش بانگ زنید: اى
بیچاره! تا کى گرفـتـار هواى نفس باشى و سرمایه گران مـایـه
عمر را تباه سازى و به معـصــیـت رب الاربــاب پردازى؟ چرا براى
اندک لذتى پوچ و گــذرا خود را گــرفتار دوزخ ابــدى سازى؟ اگــر
لحظه هاى دیگر فـرشته مرگ تو را در رسد و جانت به حـلقـــوم
رساند، با چه وضــعــى به دیار برزخ رهسپار مى شوى؟ نه! نه!
هرگز! باید عزمــى قاطــع و استـوار داشته باشم و با استمداد از
خداى سبحان و پروردگار رحیم و مهربان - که با این همه معصیت
باز هم مرا مشـمـول الطاف خود ساخــته - پیمـان بندم و ســربه
بندگى او سپارم و زنجـیـر شــیــطان نفس بگـسـلـم. این بار باید
چنان ابلیس لعین را از خود دور سازم که دیگر در من وســوســه
نکند و با دست خالى از من روى برتابد!.
تـقـویت ایمان و اعـتقاد قــلـبــى و عــشــق الـهـى برآیند تقوا و
پرهیزگارى است. هم چنان که در بهاران نهال ناخشکیده شکوفه
مى زند تقواى الهى، انجام واجبات، ترک محرمات و تهذیب نفس
نیز بوستان دل را خرم و سرسبز نــگه مى دارد و جوانه عــشــق
الهى را در آن شکوفا مى سازد.
بنابراین در گام اول باید بر انجام واجبات و ترک گــنــاهان استوارى
نمود و در گام دوم به پالودن نــفــس از رذایل و آراســتــن به فضایل
پرداخت و حب دنیا و تعلقات دنیوى را از ژرفاى ضمیر بیرون راند آن
گاه دل کانون عشق خدا مى شود و با اخراج شیطان نفسانیت و
دنیاپرستى که خانه دل را غصب نموده صاحب خانه در آن لانه
مى گزیند.
